LCK 045B (NỮ) - ĐẠO ĐỨC NHÂN BẢN NHÂN QUẢ (NGUYÊN THANH)

(15:19) Đức Phật luôn răn dạy con người không nên coi thường những hành động thiện hay ác dù là nhỏ nhặt, cũng như một đốm lửa nhỏ có thể đốt cháy đống rơm cao như núi. Như giọt nước mãi rồi cũng làm bình lớn đầy tràn!

Kinh Pháp Cú có bài kệ rất hay:

“Chớ chê khinh điều ác

Cho rằng chưa đến mình

Như nước nhỏ từng giọt

Rồi bình cũng đầy tràn

Người ngu chứa đầy ác

Do chấp chứa lần lần.

Chớ chê khinh điều thiện

Cho rằng chưa đến mình

Như nước nhỏ từng giọt

Rồi bình cũng đầy tràn

Người trí chứa đầy thiện

Do chấp chứa dần dần”.

(Kinh Pháp Cú)

Thiện hay ác không dễ dàng đến với mình nếu không do sự tích lũy dần dần trong cuộc sống. Một cuộc đời chứa đầy ác ấy là do thái độ xem thường của con người đối với các việc nhỏ nhặt được tích lũy lâu ngày trong cuộc sống. Tương tự người Phật tử chứa đầy thiện ấy là do thái độ biết trân trọng các điều thiện dù rất nhỏ được nuôi dưỡng lâu dần trong nếp sống làm lành.

Kiến thức thực tiễn của bài kinh khiến cho chúng ta tin tưởng rằng lời dạy của đức Phật không chỉ dành riêng cho ai, mà dành cho tất cả mọi người, cho những ai tìm thấy lợi ích hạnh phúc trong nếp sống thiện, nếp sống có đạo đức giải thoát.

(16:51) Đạo đức được đề cập trong bài kinh là thiết thực và dễ dàng, liên quan đến đời sống hàng ngày của con người lời nói, suy tư và hành động. Do đó, mọi người đều có thể ứng dụng. Sau cùng và cũng là điều quan trọng hơn cả là việc ứng dụng bài kinh vào cuộc sống hằng ngày của người Phật tử.

Bài kinh nói về nếp sống thiện, nếp sống đạo đức. Nhưng đạo đức không có ở trong bài kinh, đạo đức chỉ có ở ngay những người chuyên tâm thực hành những lời kinh dạy. Do đó giảng nói về đạo đức là cần thiết, nhưng quan trọng hơn vẫn là sống một nếp sống đạo đức thực sự với sự xem xét và phản tỉnh thường xuyên về ba nghiệp thân, khẩu, ý của mình.

(17:42) Chúng tôi giới thiệu đến các bạn mẫu chuyện đạo đức từ bỏ lấy của không cho, với giải pháp đạo đức thực tiễn có thể ứng dụng dễ dàng vào đời sống hằng ngày của mỗi Phật tử chúng ta.

“Có một người tính tình hiền lành chất phát đôn hậu nhà nghèo lắm, mỗi sáng anh phải lên rừng đốn củi đem ra chợ bán. Hôm đó, mẹ của anh đang bệnh nặng mà tiền bạc trong nhà thì chẳng có là bao. Nên anh rất lo lắng!

Sáng sớm anh lên rừng đốn củi rồi cố gắng chặt được một gánh củi ở rừng về. Anh liền ghé vào chợ để bán rồi mua thuốc cho mẹ. Thì bỗng nhiên có tiếng la kêu cướp, rồi tiếng chân chạy đuổi phía sau anh. Một tên trộm giật túi tiền của một bà lão bị phát hiện, tên cướp vội bỏ chạy. Hắn ta liền giấu túi tiền vào bụi cây sau đống rơm gần chỗ anh đang ngồi xếp củi, rồi tên trộm chạy mất.

Bà lão bị xô ngã nằm lăn trên đất khóc lóc thảm thiết. Lúc ấy trong lòng anh xôn xao, anh thấy tên trộm giấu túi tiền vào bụi cây gần chỗ anh ngồi, mà giờ này anh đang rất cần tiền mua thuốc cho mẹ. Anh muốn lấy số tiền đó nhưng nghĩ tới nghĩ lui, lương tâm anh khiển trách không cho phép anh làm điều ấy. Bên kia đường bà lão đang ngồi khóc, bà lão bị tên cướp xô ngã nên bị trật khớp không đứng dậy nỗi.

(19:23) Tư tưởng anh đang đấu giữa cái không lấy và cái phải lấy. Nhìn sang bên kia đường thấy bà lão ngồi khóc lòng anh nôn nao khó tả. Anh nghĩ đến mẹ giờ này đang nằm trên giường bệnh thở thoi thóp trông ngóng anh về. Nhìn bà lão mà lòng anh thương xót, anh nghĩ bà lão cũng như mẹ của mình mất của thì cũng như đang có bệnh vậy. Tội nghiệp bà lão ngồi khóc!

Nghĩ đến chừng đó thôi, anh liền đi sang đỡ bà lão dậy rồi dìu sang bụi cây sau đống rơm lấy túi tiền mà tên cướp đang giấu ở đó trả lại cho bà lão. Vui mừng vì nhận được của bị mất, bà lão mừng rối rít cảm ơn anh. Cầm túi tiền trên tay cảm động vì nghĩa cử của anh, bà lão mời về nhà để cảm tạ. Rồi hỏi gia đình của anh ra sao?

Anh thật thà kể lại cái nỗi khổ tâm trong lòng mình, vì thương mẹ đang bệnh nặng mà lúc ban đầu anh có ý lấy túi tiền đó để mua thuốc cho mẹ. Nhưng lương tâm anh ray rứt không yên khi thấy bà lão ngồi khóc, và anh quyết trả lại túi tiền đó cho bà lão.

Nghe anh kể như vậy bà lão càng thương mến và quý trọng anh hơn. Cảm kích vì tấm lòng chân thật của anh, bà lão đã giúp cho anh một số tiền lớn để anh chữa căn bệnh hiểm nghèo của mẹ rồi giới thiệu anh cho người cháu của mình là quan tể tướng Đổng Tấn. Ngưỡng mộ về nghĩa hiệp của chàng trai nghèo trung thực, tể tướng Đổng Tấn giúp anh học hành đến nơi đến chốn. Sau này chàng trai nghèo khổ không tham lam đó đã trở thành một trong những tiến sĩ đứng đầu trong tám tác phẩm gia lớn của đời Đường - Tống. Người đó chính là học sĩ Hàn Vũ lễ bộ thượng thư đời Đường - Tống.

Vì không tham lam nên anh đã chiến thắng được mình, anh đem trả lại cho người bị mất. Những hành động của anh đã làm cho bà lão thương mến, tin cậy. Và chính nguyên nhân này đã đưa tới kết quả làm thay đổi cuộc đời nghèo khó của chính anh.

(21:50) Như các bạn đã biết, những nguyên nhân của đau khổ và rối loạn không ở đâu khác hơn là giữa lòng người. Nguyên nhân của sự đau khổ là do tham lam. Chúng ta tham lam nhiều thứ: tham ăn, tham ngủ, tham danh, tham lợi, tham sắc.

Tham ăn, tham ngủ tất nhiên sanh ra nhiều tệ hại. Nhưng những tệ hại ấy chỉ hạn cuộc trong phạm vi của cá nhân ấy thôi. Tham danh có hại nhiều hơn, nhưng cũng chưa nguy hại bằng tham lợi và tham sắc. Hai món này có sức mạnh phá hoại gia đình và xã hội không nhỏ.

(22:30) 3-3a- Chúng ta hãy nói trước đến sự tham lợi.

Có phải không? từ xưa đến nay loài người đều sống trong sự tranh chấp quyền lợi, từ trong phạm vi nhỏ hẹp như gia đình, xóm giềng, làng mạc cho đến phạm vi rộng rãi như quốc gia, xã hội, quốc tế.

Mọi người, mọi dân tộc đều chạy theo danh lợi vì tranh nhau một trái cà, trái ổi mà hai người láng giềng phải dùng đến quả thoi, cái đá.

Vì tranh nhau một miếng vườn, sào ruộng mà hai gia đình thù nhau, tìm cách hại nhau từ đời cha, đời con cho đến đời cháu.

Vì tranh một con sông, một trái núi, một cửa biển, một mỏ dầu. mà dân hai nước đem nhau ra chiến trường quyết một còn một mất.

Và cũng vì tranh nhau chiến trường thuộc địa mà hai trận thế chiến rùng rợn đã xảy ra và đã làm mồi cho tử thần gần trăm triệu sinh linh.

Nhất là trong giai đoạn hiện nay quyền lợi ám ảnh con người một cách khủng khiếp, khiến cho bất luận nghĩ một điều gì, nói một điều gì hay làm một điều gì người ta cũng tự hỏi trước tiên có lợi hay không?

Người ta đo cái giá trị, cái khả năng của một con người với số lợi tức mà người ta kiếm được. Với cái ô tô, với cái nhà lầu, cái gia tài mà người ấy đã tạo ra.

(24:00) Nhưng người ta đã tạo ra tài lợi bằng những phương tiện nào đó cũng là một vấn đề cần xét lại. Con người đã tạo ra gia tài, sự nghiệp với mồ hôi nước mắt, với tài trí của mình, với những hạng người làm ăn lương thiện này chúng ta thấy không có gì đáng trách. Trái lại, còn quý mến hơn nữa là khác.

Nhưng bên cạnh những hạng người này, chung quanh những người này còn có bao nhiêu là người khác vì quyền lợi làm mờ mắt đã không từ khước đi một mưu mô gì, một thủ đoạn gì để thu hút tài lợi về mình. Trong phạm vi cá nhân đối với nhau họ dùng mưu mô để lường gạt nhau, dùng sức mạnh để khuynh lót nhau, họ bóp chẹt nhau trong cơn túng thiếu cho vay nặng lãi, làm chợ đen, cân non đong thiếu, đổi xấu lấy tốt, họ bày cờ gian bạc lận cài bẫy những kẻ dại khờ. Và nếu không còn mưu trước gì khác họ dám trèo tường khoét vách, mở gương cạy tủ hay trắng trợn hơn nữa đón đường, chặn ngõ bày trò cướp giật.

(25:14)Trong phạm vi quốc tế nước mạnh tìm cách khuynh lót nước yếu. Hôm nay họ xua quân xâm phạm biên giới, ngày mai đưa máy bay xâm phạm không phận, ngày kia chặn vận tắp mũi tàu bè đánh cá hay thuyền buôn. Hết đổ thừa cho nước láng giềng nói vẽ này những tội tày trời, đến vu khống các nước nhược tiểu kia có những mưu mô vô cùng đen tối. Với mục đích cuối cùng là làm sao cho nước khác phải nhượng cho mình một số quyền lợi, nếu không phải là tất cả mọi quyền lợi.

Lòng ham lợi đã gây ra bao sự xáo trộn đảo điên cho cá nhân, đoàn thể như thế đó.

(25:57) 3-3b- Nhưng lòng ham sắc cũng không kém nguy hiểm.

Sắc đẹp có một tác dụng lớn lao trong sự sinh hoạt của loài người. Bạn hãy đi dạo một vòng trên thành phố, rồi bạn vào các khu vui chơi hoặc giải trí hay các siêu thị chẳng hạn thì bạn sẽ rõ. Có phải không quá nửa hàng hóa trưng bày trong tủ kính hai bên đường để cung phụng cho phụ nữ, cho phái đẹp.

Này dép, này tất, này gấm, này nhung, này khăn quàng, (không nghe rõ), nước hoa, phấn son, vòng xuyến, dây chuyền, hoa tai, ngọc ngà, kim cương, hột xoàn. v. v. hơn một nửa năng lực hoạt động của loài người đem ra để phụng sự cho cái đẹp. Và một điều vô cùng mâu thuẫn là những vật không cần thiết, những xa xỉ phẩm lại là những vật đắt tiền nhất. Loài người cả phái nam, cả phái nữ đều đã phụng sự sắc đẹp một cách tận tâm tận lực hơn một thứ gì khác trên đời.

(27:02) Nhưng ngược lại sắc đẹp đã tàn phá cuộc đời nhiều hơn một độc dược nào hết, nhiều hơn một sức mạnh tàn phá nào hết.

Người xưa thường có cái thành ngữ "sắc đẹp nghiêng nước, nghiêng thành". Mới nghe qua thì tưởng như ngoa nhưng đó là một sự thật mà lịch sử đã chứng minh bao nhiêu triều đại ngai vàng đã sụp đổ vì một mỹ nhân, bao nhiêu thành trì đất nước tiêu vong vì một tiếng khóc, một giọng, hay cái liếc mắt của người ngọc.

May thay trong thời đại dân chủ này một người đẹp dù là quốc sắc thiên hương đến bậc nào cũng không còn có thể tác oai tác quái như xưa được nữa. Tuy thế ảnh hưởng tai hại của họ trong bút sách, trong chiến trường vẫn không nhỏ. Có người sẽ cãi sắc đẹp đâu phải là tội lỗi, tội lỗi là tại lòng say hoa đắm sắc kia chứ. Vâng, chúng tôi cũng kết luận như thế!

Sắc đẹp chỉ là nguyên nhân phụ thuộc. nguyên nhân chính của bao sự đổ vỡ từ nhỏ đến lớn, từ cá nhân đến gia đình và xã hội đều tại lòng tham đắm sắc dục mà ra.

Vì sắc dục mà hai người yêu trở lại đâm chém nhau, vì sắc dục mà người mẹ đành đoạn thả trôi con theo dòng nước hay vứt vào bụi rậm cho kiến tha, gà mổ.

(28:23) Vì ham đắm sắc dục mà chồng vợ xa nhau, cha con ly tán, hạnh phúc gia đình tan vỡ. Vì ham đắm sắc dục mà sanh ra lường gạt, thù ghét, mang gông, mắc nợ. Vì ham đắm sắc dục mà sức khỏe hao mòn, chết non, chết yểu. Vì ham đắm sắc dục mà mang bệnh suốt đời vì nguy hại cho con cháu về sau. 50% những bệnh điên trên thế giới là gốc ở bệnh tình mà ra các bạn ạ.

(28:51) Như các bạn đã biết một người không tham lam thì họ có dung mạo rất cao quý, sắc mặt tươi vui đẹp đẽ. Hành động thân và lời nói, đến sự suy nghĩ của họ đều chân chính hợp lý đúng lý cả. Sự nghiệp và tài sản của họ đầy đủ không bị ai làm tổn hại được. Tâm tánh của họ luôn vui vẻ, hòa nhã, khiêm cung, khiêm hạ như chàng trai nhặt được của rơi trả lại cho bà lão bị cướp mà chúng tôi vừa kể ở phần trên.

Cái đặc tính của người không tham lam nó có sự khiêm hạ bên trong, có lòng từ đối với mọi loài khi thấy kẻ khác bị thương tổn. Đặc tính câu chuyện về anh chàng đốn của cái tính thiện nhiều hơn tính ác, tuy cái ác còn vi tế nhưng cứu được một người trả túi tiền lại cho người bị nạn cũng là một gương hạnh cho chúng ta đáng học hỏi.

Vì lên chợ bán củi để mua thuốc cho mẹ nên anh gặp bà lão đang bị cướp. anh liền nhặt của rơi trả lại an ủi vỗ về giúp bà lão đứng dậy rồi đưa tận về nhà. Vì cảm mến qua cử chỉ hành động biết thương người, biết kính trọng người lớn tuổi nên bà lão đã giới thiệu anh cho người cháu của mình là quan tể tướng Đổng Tấn.

Từ cái nhân gieo thiện nên cái quả đã thay đổi cuộc đời anh. Chàng trai nhà nghèo năm xưa đó bây giờ là một tiến sĩ đứng đầu một trong những tác phẩm gia nổi tiếng của đời Đường - Tống. Cho nên chúng ta gieo nhân nào thì gặt quả đó các bạn ạ!

(30:33) Như các bạn đã biết, tham lam hay ích kỷ là một đặc tính của con người luôn tìm cách nắm giữ hay che giấu những gì mà mình có thể tránh phải chia sẻ cho người khác. Khi tham lam có mặt chia sẻ là điều không thể nào có được. Tham lam biểu lộ sự đê tiện và một cái tâm co rút, nó mang tính cách chiếm hữu và đeo bám cùng cực. Nó không muốn những người khác nghe thấy hoặc biết một điều gì mà đang mang lại cho ta hạnh phúc, sợ rằng ta phải chia sẻ nó với người khác.

Chúng ta có thể tham lam nhiều thứ khác nhau: bạn bè, vật chất, học vấn, ý tưởng, phẩm chất…​ví dụ như sự thông minh hay sắc đẹp. Khi lòng ham muốn sở hữu độc quyền một vật nào mà đủ sức mạnh chúng ta tức tối những người có cùng một tính chất như vậy. Chúng ta không muốn cho một ai có cái mà mình đang có.

Nói về việc dạy học, cũng như các nhà giáo cùng một truyền thống như bạn. Bạn cũng thường cảm thấy bực tức khi nghe một đồng nghiệp sử dụng một câu trích dẫn, tích hợp mà bạn khám phá ra. Hay kể một câu chuyện mà bạn dự định dùng trong bài nói chuyện đúng vào buổi sáng lên lớp. Hoặc là bạn cảm thấy bực tức khó chịu khi thấy một bạn học cùng lớp với mình làm bài luận văn xuất sắc hơn bạn trong khi bạn làm không được suy nghĩ không ra. Để ý mà xem bạn thấy mình muốn vơ hết trí tuệ như thể nó là một món hàng mà bất cứ ai cũng có thể chọn lọc, chiếm hữu.

Tham lam gây ra đau khổ to lớn không còn sự bình yên ở đây nữa. Trong trạng thái này chúng ta liên tục nhìn quanh quất đề phòng giấu cái mà ta đang có thể không ai khác có thể hưởng nó được và chúng ta khổ sở khi thấy có người nào đó có được nó.

(32:37) Gốc rễ của ganh tị, tham lam là sự thù ghét người khác và bám giữ lấy đối tượng cả vật chất lẫn trừu tượng. Niềm vui chia sẻ, tinh túy của tâm hoan hỷ sẽ nhổ tận gốc lòng ganh tị và tham lam khi tâm hồn tràn ngập phẩm chất của sự sung sướng và trân trọng người khác, và ao ước cho họ hạnh phúc.

Chúng ta chuyển đổi và áp dụng vào bản thân bằng cách từ bỏ ý nghĩ tham lam sang ý nghĩ biết thương người. Chúng ta không tham lam, ích kỹ, nhỏ mọn. Ta luôn phòng hộ ý, làm chủ ý nghĩ tạo nhân tốt gieo trồng những hạt thiện. Chúng ta tưới tẩm mỗi ngày những ý nghĩ tốt đẹp thuần thiện trong sáng để cho tâm hồn thanh thản, vui tươi hơn.

Một con người mà luôn có những tư tưởng nghĩ xấu về người khác, hay ganh tị hơn thua, nhỏ mọn, ích kỷ là một con người rất đau khổ các bạn ạ! Chúng ta nên thương xót cho những người đó mà trải tâm Từ bi thương yêu đến họ. Vì họ đang bị vô minh chấp thủ trói chặt như vướng vào mạng nhện không có lối thoát. Khi thấy người kia bị tai nạn của lòng tham lam ích kỷ nhỏ mọn đó chúng ta lấy đó làm bài học cho đời mình, luôn phản tỉnh lại nội tâm mình phòng hộ ý căn cho thật tốt, ngăn và diệt các tư tưởng xấu xa muốn hãm hại người khác.

(34:02) Chúng ta hãy luôn nghĩ đến cái tốt hay cái giỏi của người khác để cho tâm mình thuần thiện và trong sáng hơn, để cho tâm mình khỏi phải tham lam ích kỷ nhỏ mọn, hơn thua, hờn ghen với người khác. Chính vì chúng ta luôn thấy cái kém dở, cái ngu dốt về mình nên tâm ta sẽ rất an ổn, thanh thản và vô sự.

Đức Phật dạy rằng:

“Người ngu nghĩ mình ngu

Nhờ vậy thành có trí

Người ngu tưởng có trí

Thật xứng gọi chí ngu!”

(kinh Pháp Cú phẩm 63)

Đúng vậy, hàng ngày chúng ta nên xét lại mình thấy có những điều làm cho mình khổ, làm cho người khác khổ thì hãy mau ngăn chặn và diệt chúng cho tận gốc bằng tư duy suy xét và phải luôn luôn xấu hổ khi có một hành động, một lời nói hay một ý nghĩ làm cho mình khổ, làm cho người khác khổ hay cho tất cả chúng sanh khổ thì phải hối hận, ăn năn, từ bỏ.

Người biết tu tập những việc này tức là người biết mình ngu, tức là người có trí các bạn ạ!

Trong cuộc đời tu hành theo Phật giáo, trầm tư suy nghĩ tìm cái ngu của mình để lần lần khắc phục sửa sai những lỗi lầm đấy là người có trí các bạn ạ!

Xin các bạn cứ suy ngẫm lại thì xét thấy lời nói thẳng của chúng tôi là một lời chân thật đầy lòng yêu thương của chúng tôi gửi đến các bạn, để trên đời này chúng ta không còn là người ngu nữa phải không hỡi các bạn!